Praktika onak eta estrategia metodologikoak

Ainhoa Pujanaren bideoa ikusi eta gero, praktika onak lortzeko osagaiei buruz pentsatzen aritu naiz. Oso interesgarriak eta egokiaki iruditu zaizkit Ainhoa Pujanak aurkeztu dituen sei, ingelesez Cdun, osagaiak.

Praktika onak lortzeko formulari ezinbestekoa den gauza bat falta zaiola uste dut: NAHIA. Honi esker, aipatutako osagai guztiak aurrera eraman ahal ditugulako. Beraz, praktika onen formula honako hau dela esan genezake:

Formula lortu dugun arren, irakasteko estrategia metodologikoak behar ditugu. Bestela ezingo genuke irakaskuntza egoera egokirik sortu. Ainhoa Pujanak adierazi duen bezala, irakasle guztiok daukagu estrategia metodologikodun motxila bat. Bakoitzak berea du eta ez du zertan ondokoaren motxilaren kopia bat izan behar. Nire kasuan, eta nire motxilatxoa antolatzeko eta betetzeko asmoarekin, estrategia hauek daude barruan eya beste hauek sartuko ditut.

Dauzkadanetatik ez dut bat bera ere kendu nahi, baina oraingoz bi gehiago sartzeko prest nago. Ez dut motxila pisutsu eta konplexu bat nahi, egokia eta zehatza ordea. Hala ere, beharbada denborak aurrera egiten duen heinean motxilaren berrantolaketa gehiago egin beharko ditut.

Aipatutako guztiagatik, irakasle on batek praktika onen formula eta estrategia metodologikodun motxila eguneratua izan behar du bere lana ahalik eta hoberen burutzeko.

Arazo-egoera: literatura lantzen

Gaur egun nahiko barneratuta daukagu ikasteak alde teoriakoa eta alde oraktikoa duela. Hala ere, zenbait kasutan alde teorikotik alde praktikora eman beharriko pausua ia eman gabe dago. Adibidez hizkuntzetako ikasgaietan literatura lantzen denean, honen alde teorikoa besterik ez da lantzen. Egia da ikasle guztiek literatura lan bat ekoizteko gaitasunik ez dituztela, baina literatura lantzeko beste modu batzuk badaudela esan genezake. Arazo hori oinarri izanda, eta Gabriel Aresti eta bere poesia aitzakitzat, hona hemen nire proposamena.

Ikusten den bezala, ataza honen bidez ikasleek hainbat konpetentzia landu eta barneratu ahal dituzte. Aipatu ez ditudan arren, ataza honekin zeharkako konpetentzia guztiak (ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia; ekimenerako eta espiritu ekintzailerako konpetentzia; elkarbizitzarako konpetentzia; izaten ikasteko konpetentzia; eta hitzez, hitzik gabe eta modu digitalean komunikatzeko konpetentzia) ere lantzen dira. Denak, zeharkakoak eta diziplina barnekoak, ikasleen formakuntza egokirako beharrezkoak baitira.

NIA ezagutzen

Adell eta Castañedaren hitzetan, eta Amaia Arroyoren itzulpenari esker, NIA (Norberaren Ikas-Alorra) pertsona bakoitzak ikasteko sarritan erabiltzen dituen tresna, informazio iturri, konexio eta jarduera multzoa da. Beraz, ondoren ikusiko duzuen NIAren diagrama nirea da, hots, ez du zertan beste pertsona batenaren antzekoa edo berdina izan behar.

Ikusten duzuen bezala, bost talde nagusitan banatu dut, nahiz eta zenbait kasutan tresna edo informazio iturri bera multzo desberdinetan egon.

1. INFORMATU. Talde honetan informazioa bilatzeko zein lortzeko iturriak eta trasnak batu ditut. Haietara jotzen baitut jakinmin edota beharrizan bat dudan bakoitzean.
2. KOMUNIKATU. Honako honetan ordea, informazioa, sorketak eta iritziak partekatzeko tresnak jarri ditut. Haien bidez, kideekin elkarbanatzen baitut dena.
3. SORTU. Talde honetan materiala sortzeko erabiltzen edota inoiz erabili ditudan tresnak bildu ditut.
4. ANTOLATU. Hemen pilatutako tresnek lortutako informazioa eta sortutako materiala antolatzen eta gordetzen laguntzen didate. Gauzak non dauden jakiteko ezin bestekoa delako ordena.
5. ARGITARATU. Tresna hauen bitartez antolatuta daukadan informazioa eta materiala plazaratzen dut, denon eskura egoteko.

Beraz, argi antzeman daitekeen bezala NIA oso pertsonala da, bakoitzak erabiltzen dituen tresnez eta informazio iturriz hornitua baitago. Baina, talde hauei gehitu behar zaie bakoitzak, norberak, sortzen eta egiten dituen konexioak eta jarduerak.

Kultura digitala

eDIGCOMP ikastaroan gaitasun digitalarekin zerikusia duten kontzeptu desberdinen berri izan dugu, eta oraingoan kultura digitalaren unea heldu da. Baina, zer da kultura digitala?

Esan genezake, teknologia digitaletan oinarritutako kultura dela kultura digitala. Beraz, nahitaez gaur egun oso garrantzitsua den zerbait da. Amaia Arroyok #kdigitala aberasteko arrazoiak deituriko bideoan dioen bezala, kultura digitala "heldu da eta geratzeko dago hemen". Ondorioz, egin dezakegun gauza bakarra baikortasunez hartzea eta gauza onak eta ederrak egitea da.

Horretarako, teknologia ulertzea beharrezkoa da, gure mugak zabaldu ahal izateko. Mugak zabaltzean, gure ikasteko ingurune pertsonala (PLE) handitu eta sendotu egiten da. Beraz, zenbat eta baliabide gehiago izan, orduan eta mundua eta gizartea hobetzeko aukera gehiago dauzkagu.

Hori dela eta, irakasle bezala dauzkagun ikasteko baliabideei eta moduari buruzko hausnarketa sakona egin behar dugu. Honi esker, gure PLEa hobeagoa izango delako eta ikasleekin beste jarrera bat hartuko dugulako.

Ebaluazio mota berrien adibideak

2007. urteko "Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako Dekretu Kurrikularra"ren III. eranskinean, hau da, oinarrizko gaitasunei buruzko eranskinean; hau esaten da informazioa tratatzeko eta teknologia difitala erabiltzeko gaitasunari buruz:

"Informazioa bilatzean, lortzean, prozesatzean, komunikatzean eta informazio hori jakitate bilakatzean datza gaitasun hau. Gaitasun honek eskatutako trebetasunen artean daude, besteak beste, informazioa eskuratzekoa, hura tratatu eta informazio-euskarrietara transmititzekoa, eta informazioaren eta komunikazioaren teknologiak informatzeko, ikasteko eta komunikatzeko erabiltzekoa." (Dekretu Kurrikularra, 2007, 20. or)

Antonio Pérez-ek bere "La competencia digital en el alumnado de la ESO: de la definición teórica a la realidad práctica" deituriko hitzaldian, gaitasun digitalak hartu edota ikutu ditzakeen hainbat alor aipatu eta sakontzen ditu. Haietako azkena Informazio eta Komunikazio Teknologien (hemendik aurrera IKT) inguruko gaitasunaren ebaluazioari buruzkoa da.

Hitzaldiaren atal honetan ICILSaren (International Computer and Information Literacy Study) zenbait zertzeladatxo aurkezten dizkigu. Ikerketa honetan oinarriturik, gaitasun digitala, adibidez, lau era desberdinetan ebaluatu daiteke:

1. Eskolaz kanpoko kirol talde batean izena ematea.
2. Ikasketa bidaiaren antolaketa.
3. Gazteagoak diren ikasleei gizakion arnasketa azaltzea.
4. Produktu jakin bat saltzea.

Aipaturiko lau modu hauek, 4. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzarako (hemendik aurrera DBH) baliagarriak dira soilik, egoera praktikoetan oinarrituak daude, eta hauek burutzeko IKT ezberdinak erabili beharko dituzte.

Guztietatik, 3. ebaluazio erari jarriko diogu arrtea. Henetan, ikasleek, 4. DBHko ikasleek, gizakion arnasketa prozesua azaldu behar diete Lehen Hezkuntzako 6. mailako ikasleei. Jarduera aurrera eraman ahal izateko 4. DBHko ikasleek arnasketa prozesuari buruzko informazioa bilatu, hau ulertu, moldatu eta azaltzeko orduan behar izango dituzten materialak (bideoak, argazkiak, eskemak, power pointak, pecha kuchak...) prestatu behar dituzte. Lan guztia IKTetan oinarriturik egingo dute, beraz hauek eskeintzen duten eskeintza zabalari esker gaitasun digitala martxan jarriko dute.

Euskara eta Euskal Literatura deituriko ikasgari (neure irakas materia baita) dagokionez, aurreko ebaluazio proba baliagarria izan daiteke; literatura, zein gramatika lantzeko.

Literatura arloan, adibidez, ikasgelan bertan landuko diren idazle edota testu motak azaltzeko balio du ebaluazio proba hau. Ikasle taldeak egin daitezke eta talde bakoitzari ikasturtean zehar jorratuko den gai bat banatu ahal zaie. Ikasleek aurkezpen data kontuan izanik haiek bilatu beharko lukete informazioa, aurkitutakoa ulertu eta prozesatu, eta aurkezpen egunerako materiala prestatu. Egun horretan irakaslea ikasleen artean jesarriko litzateke eta haien aurkezpena entzun eta ebaluatuko luke, erabilitako informazioaren baliagarritasuna, azalpenen kalitatea eta erabilitako material guztiak (aurkezpenekoak eta bibliografian agertzen direnak) kontuan izanik.

Egoera praktukoetan oinarritutako ebaluazio mota hauek oso baliagarriak direla uste dut, bai sakondutakoa, bai besteak ere. Hauei esker, nire ustez, ikasleen gaitasun digitala garatzeaz gain, oinarrizkoak diren ikasten ikasteko gaitasuna, hizkuntza-komunikazio gaitasuna eta norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasunak ere, besteak beste, garatzen dira edukiak lantzen diren heinean.

Beraz, Pere Marqués-ek zioen kultura berri honen jakintza berriak ebaluatzeko era bikainak dira ICILSari esker Antonio Pérez-ek aurkeztu dizkigunak.

Hezkuntzaz hausnartzen

Hausnarketara eraman nauen esaldi oso interesgarri bat

MALerako irakurgai baten irakurri nuen pasadan egunean hausnarketara eraman nauen esaldi oso interesgarri bat. Orain ez dakit zein irakurgaietan dagoen, ez dudalako aurkitzen, beraz ezin dizuet esan nork esan zuen; baina gutxi gorabehera horrelako zerbait zen:

Hoy en día estamos en un sistema educativo del siglo XIX, con profesores del siglo XX y alumnos del siglo XXI.

Benetan baieztapen harrigarria da ezta? Ba, segundu batengatik pentsarazten hasi nintzen eta egia dela uste dut. Gaur egungo sistema zaharkitua dago gaur egungo gizartearen beharrizanekiko, eta guri eta oraindik eskoletan irakasten ari diren hainbat irakasle (ez dakit zenbat denbora daramatzatenak jubilatzeko) batzuk behintzat ez dute nahi birziklatu edota uste dute horretarako zaharregiak direla, eta ondorioz haien metodologiak eta eskolak emateko era berdin berdinak dira.

Baina nola liteke horrelako egoera batean bizitzea? Badirudi, masterrean entzundakoa kontuan izanik, etorkizuneko irakasleon esku dagoela, edo gure bete beharra izango dela, XIXtik XXIra salto egitea. Baina zergaitik? Ez al da irakaskuntzan parte hartzen eta hartuko dugun guztion zeregina?