"Rayo" eta "relámpago" berdinak ote?

Badaramagu astebete eguraldiari buruzko zeinuak ikasten eta behin eta berriz egoera desberdinetan praktikatzen eta gaur goizean kontzeptu zalantza bat sortu da klasean. Gure ZHko eskolak ZHn dira, baina edozein galdera edota edozein hitz galdetzeko gaztelaniara jotzen dugu, gure irakasleek ez baitakite euskararik.

Gaur arte, niretzat, rayo eta relámpago hitzak sinonimoak izan dira. ZHn zeinu bera daukate bi kontzeptuek, baina hispaniar filologoa den ikaskide batek argitu digu berez ez direla sinonimoak. Orduan nik, nire ezjakintasunetik abiatuta, azaldu diot niretzat gauza bera zirela eta euskaraz, nik behintzat, hitz bakar batez adierazten ditudala kontzeptu biak.

Etxera heldu bezain pronto ordenagailua piztu, koadernoa zabaldu eta hiztegietan begiratzen hasi naiz ene jakinmina asetzeko erantzunaren bila. Eta hauxe aurkitu dut:

Elhuyar hiztegian:

• Rayo: tximista, oinaztura, oinaztarri, oinazkar
• Relámpago: oinaztargi, tximistargi

Labayru hiztegian:

• Rayo: oinaztu, inusturi, inizitu, oinaztarri, oinaztura, tximista, ortzi, oinazkar, arraio
• Relámpago: oinaztu, inusturi, inizitu, oinaztarri, oinaztura, tximistargi, ortzi, oinazkar

Kontuan izanik hiztegietan agertzen diren sinonimo asko ez ditudala inoiz entzun, lagun eta senideei galdetu diet ea haiek nola esaten duten euskaraz rayo eta relámpago.

Badirudi, lortutako erantzunetan oinarrituz, gehienok, ez dugula rayo eta relámpago hitzen arteko desberdintasunik egiten, hots, guretzat sinonimoak direla. Beraz, euskaraz hitz berarekin adierazten ditugula bi kontzeptuak.

Guzti hau kontuan izanik, eta galdetuak izan diren pertsona guztiak Bizkaikoak direla jakinda, posible litzateke gaztelaniaz sinonimotzat hartzearen arrazoia bizkaieraz hitz beraren erabilera izatea?

Batua vs. Euskalkiak irakaskuntzan: nire iritzia

Aurreko batean esan nizuen bezala Julian Maiaren Euskara Batuaren eta euskakiaren arteko harremanen bilakaera irakaskuntzaren ikuspuntutik artikulua irakurri dut. Irakurketa hau ikasgai baterako egin behar izan dudan erreseina bat egiteko izan da. Erreseina honetan nire iritzi pertsonala idatzi behar izan dut. Egia esan ez dakit bat etorriko zareten, baina hala ere hemen eskegiko dut zuen kritiketara zabalduz!

Oso artikulu interesgarria iruditu zait euskara batuaren ibilbidea erakutsi eta irakaskuntzan izan duen eragina aztertzen duelako. Nire ustez, euskalkiak mantendu egin behar dira eta eskoletako solasaldietan erabiltzeaz gain, zenbait saio idazkerari ere eskaini behar da; horrela euskalkidun ikasleek euskalkian ere egoki idazten jakingo dute. Euskalki gabeko lurraldeetan euskara batuaren erabilera egokia bermatzearekin nahiko da, behintzat horrela ikasle guztiek euskara egokian idazteko aukera izango dutelako.

Hala ere, alde batera utzi behar dugu euskara batuaren zorroztasuna eta euskalkiak hobetsi, hori baita, nire ustez, euskara ez galtzeko eta aberasteko bide bakarra; eta eskolek eragin handia izan dute lan honetan, hauen bidez arauak eta zigorrak heltzen dira ikasleengana.

Batua ala euskalkia?

Irakaskuntzan zein hobestu behar dugu, batua ala euskalkia?

eta zergatik?

Bata hobestean, bestea ez al da kaltetzen?

Galdera interesgarriak daude gaur nire buruan, eta erantzunen bat lortu ahal izateko Julian Maiaren Euskara Batuaren eta euskakiaren arteko harremanen bilakaera irakaskuntzaren ikuspuntutik artikuloa irakurriko dut.